Jeżeli wyeliminowanie zagrożeń przy określonych pracach nie jest możliwe i zapewnienie bezpieczeństwa lub ochrony zdrowia pracowników jest możliwe jedynie poprzez stosowanie środków ochrony indywidualnej – pracodawca powinien ustalić rodzaje takich środków niezbędnych do stosowania, zwracając uwagę na właściwy ich dobór pod względem jak najskuteczniejszej ochrony przed zagrożeniami.
Wiktor Leszczyński
P roblematyka dotycząca dostarczania pracownikom i stosowania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego jest uregulowana w rozdziale IX działu dziesiątego Kodeksu pracy (w artykułach 2376 ÷ 23710).
Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej określone zostały w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650, z 2007 r., nr 49, poz. 330 i z 2008 r., nr 108, poz. 690).
Obowiązki pracodawców i pracowników
Pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie: a) środki ochrony indywidualnej – jeżeli są niezbędne dla ochrony przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy, b) odzież i obuwie robocze (spełniające wymagania określone w Polskich Normach) – jeżeli jest to konieczne ze względu na warunki wykonywania pracy, a więc w sytuacji, gdy:
- odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
- występują określone wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przez „dostarczenie” środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego należy rozumieć przekazanie ich pracownikom do użytkowania w miejscu pracy. Oznacza to, że pracodawca nie może wymagać, aby pracownicy sami zaopatrzyli się w środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.
Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej (np. wentylacji, środków tłumiących hałas, urządzeń zabezpieczających) lub odpowiedniej organizacji pracy. Trzeba zatem dążyć przede wszystkim do zapewnienia takich warunków środowiska pracy, w których występujące w środowisku pracy czynniki (niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia) nie stwarzają zagrożeń dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.
Do dbałości o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem zobowiązana jest również osoba kierująca pracownikami. Pracownik jest natomiast obowiązany używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem.
